5 Belangrijke kunstenaars van de Renaissance en hun werken

Sierlijke lichamen, elegante lijnen en legendarische motieven zoals de "Mona Lisa" of "De Schepping van Adam": Renaissancekunst blijft tot op de dag van vandaag fascineren met haar unieke sfeer en realistische beelden. Naast religieuze en mythologische motieven werd het menselijk individu steeds belangrijker als schilderkunstig thema tijdens de Renaissance. Volgens Leonardo da Vinci was de mens niet alleen de maat van alle dingen, maar ook het model voor de kosmos.

Renaissancekunst was nauw verbonden met het humanistische wereldbeeld dat zich vanaf de 14e eeuw over de Europese samenlevingen begon te verspreiden. Deze filosofie benadrukte dat het menselijk bestaan weer centraal moest staan in alle inspanningen. Onderwijs, technische vooruitgang en wetenschappelijke vooruitgang werden ook belangrijker. De ideeën van het humanisme vonden hun artistieke uitdrukking in de Renaissance.

Naast religieuze thema's begonnen kunstenaars in de beeldende kunst zich ook toe te leggen op wereldlijke onderwerpen. De mens als individu stond nu naast bijbelse en mythologische figuren, heersers en kerkleiders. Renaissancekunstenaars streefden naar een realistische weergave van de mens - waarbij ze zich lieten inspireren door de traditie van de oude schilder- en beeldhouwkunst.

Afhankelijk van de bron duurde de Renaissance van de 14e tot het einde van de 16e eeuw. Veel van de huidige bekende werken en beroemde kunstenaars dateren uit de hoogrenaissance - de periode van de late 15e tot het midden van de 16e eeuw. Beroemde Italiaanse kunstenaars uit de Renaissance zijn Leonardo da Vinci, Michelangelo Buonarroti, Rafaël Santi en Sandro Botticelli. Bekende Duitse schilders uit de Renaissance zijn Lucas Cranach de Oude, Hans Holbein de Oude en Albrecht Dürer.

De stijl van renaissancekunst en oude tradities

Qua stijl en esthetiek grepen Renaissance-kunstenaars grotendeels terug op de picturale en artistieke vormconcepten uit de Griekse en Romeinse oudheid. Deze opleving gaf het tijdperk later de naam "Renaissance" (= wedergeboorte). Veel van de huidige belangrijke renaissancekunstenaars ontwikkelden hun stijl niet helemaal opnieuw, maar vonden inspiratie in de idealen en ontwerpelementen van vroegere tijdperken.

Omdat de mens werd beschouwd als de maat van alle dingen, probeerden kunstenaars deze zo realistisch mogelijk af te beelden. Ze hielden zich ook aan naturalistische principes bij het afbeelden van andere onderwerpen. In het geval van het menselijk lichaam benadrukten renaissanceschilders het belang van een correcte anatomische weergave. Ze bestudeerden daarom uitgebreid de gezichten, spieren, verhoudingen en bewegingen.

In termen van picturale compositie benaderden de kunstenaars van de Renaissance de werkelijkheid. Door het centrale perspectief en het spel van licht en schaduw te introduceren, kregen de beelden diepte en levendigheid.

De Renaissance bracht ook veranderingen in technieken en materialen met zich mee. De vestiging van olieverf als de belangrijkste techniek, die temperaschilderijen verving, was bijzonder belangrijk voor de tijdperken die volgden. Olieverf gaf renaissancekunstenaars veel meer mogelijkheden, vooral voor fijnere details. Ze zorgden ook voor een grotere helderheid en maakten duidelijkere contrasten mogelijk.

Leonardo da Vinci: de schilderende polymaat

Als geen ander belichaamde Leonardo da Vinci (1452 - 1519) de idealen van de Renaissance. Da Vinci was een van de weinige bekende universele genieën in de geschiedenis van de mensheid. Als onderzoeker, ingenieur en uitvinder wijdde hij zijn hele leven aan het zoeken naar nieuwe kennis en wetenschappelijke vooruitgang. Hij ontwierp en construeerde onder andere vliegmachines, een vroege auto en klokmechanismen.

Daarnaast deed hij anatomische studies en onderzoek in natuurkunde en biologie en werkte hij als architect en geograaf.

Hij leverde echter niet alleen belangrijke bijdragen aan de wetenschap en technologie, maar ook aan de beeldende kunst. Hoewel hij naar verluidt slechts zo'n twaalf beelden heeft voltooid, wordt Leonardo da Vinci nu beschouwd als een van de belangrijkste kunstenaars van de Renaissance. Werken zoals

• de "Dame met de Hermelijn",
• "Het laatste avondmaal",
• "Salvator Mundi" en natuurlijk,
• de "Mona Lisa"

de kunstgeschiedenis ingrijpend beïnvloed. Zelfs zo'n 500 jaar na da Vinci's dood blijven ze de kijker boeien. Zijn schilderijen en tekeningen sloegen een brug tussen natuurwetenschap en kunst, waarbij kennis uit beide disciplines werd samengevoegd. Het beste voorbeeld is de tekening "Vitruvian Man", die anatomische precisie combineert met hoge artistieke en esthetische normen.

Rafaël Santi - Schilder en architect in dienst van de paus

Rafaël Santi (1483 - 1520) was een andere belangrijke Italiaanse renaissancekunstenaar. Hij maakte talloze werken die de Europese cultuurgeschiedenis aanzienlijk hebben beïnvloed. Rafaël was al tijdens zijn leven een veelgevraagd kunstenaar en werkte voornamelijk voor de Italiaanse geestelijkheid.

Zijn grote talent bereikte al snel de paus, die hem van Florence naar Rome ontbood. In het Vaticaanse paleis beschilderde hij verschillende kamers met fresco's ("Rafaëls Stanza's"), die theologie, filosofie, poëzie en recht symboliseerden. Daarnaast creëerde hij talloze motieven die vandaag de dag symbool staan voor de Renaissance, zoals de

• "Transfiguratie van Christus',
• "De school van Athene" of
• "De Heilige Familie met het Lam".

De "Sixtijnse Madonna" - of eigenlijk slechts een klein deel van dit werk - werd bijzonder populair. Twee kleine engelen aan de onderrand van dit schilderij zijn uit de context gehaald, gereproduceerd en talloze keren geciteerd.

Rafaël was echter niet alleen schilder, hij was ook een veelgevraagd architect. Hij was onder andere bouwopzichter van de nieuwe Sint-Pietersbasiliek. Daarnaast ontwierp hij verschillende gebouwen, waarvan de "Villa Farnesina" en de "Villa Madama" in Rome vandaag de dag nog steeds bestaan.

Rafaël Santi stierf op 37-jarige leeftijd. Volgens de legende huilde de paus toen hij stierf, werd de hemel boven Rome donkerder en schudden de muren van het Vaticaan. Rafaël werd begraven in het Pantheon in Rome - een eer die maar weinig kunstenaars te beurt valt.

Sandro Botticelli: "De geboorte van Venus" en andere iconen van de Renaissance

Sandro Botticelli (1445 - 1510) was een van de belangrijkste kunstenaars van de Renaissance. Hij maakte talloze wereldberoemde schilderijen, fresco's en tekeningen. Zijn belangrijkste motieven waren portretten en onderwerpen uit de Bijbel, mythologie en literatuur. Hij creëerde bijvoorbeeld,

• "De geboorte van Venus",
• "De verzoeking van Christus",
• "La Primavera",
• "De Madonna met het boek" en
• het "Geïdealiseerde portret van een jonge vrouw".

Botticelli's werken fascineren door hun precisie in anatomische details, perspectief en harmonieuze sfeer. Sandro Botticelli leerde zijn vak al op jonge leeftijd en werd al snel beroemd. Op 16-jarige leeftijd studeerde hij bij de beroemde Florentijnse schilder Filippo Lippi. In 1470 had hij al zijn eigen atelier en was hij een veelgevraagd kunstenaar. Hij kreeg veel opdrachten van de invloedrijke Medici-familie en werd door de paus ingehuurd om de Sixtijnse Kapel in Rome te decoreren.

Vandaag de dag zijn de meesterwerken van Sandro Botticelli te zien in musea over de hele wereld. Veel van zijn werken behoren tot de collectie van de Uffizi Gallery in Florence, maar Botticelli is ook vertegenwoordigd in veel andere musea, waaronder de Gemäldegalerie in Berlijn, het Städel Museum in Frankfurt, het Louvre in Parijs en de National Gallery in Londen. Botticelli's werk heeft een grote invloed gehad op de kunstgeschiedenis. Tot op de dag van vandaag worden zijn motieven op grote schaal gereproduceerd, geciteerd en geïnterpreteerd.

Albrecht Dürer: De beroemde Duitse renaissanceschilder

Hoewel Italiaanse kunstenaars uit dit tijdperk vaak worden genoemd, was de Renaissance niet alleen een Italiaans fenomeen. Ze vond ook navolging in andere Europese landen, waaronder Duitsland.

De beroemdste Duitse renaissanceschilder is Albrecht Dürer (1471 - 1528). Zijn werken zoals

• "Jonge Haas",
• "Rhino" en
• "Biddende handen"

zijn ook buiten de kunstwereld bekend en zijn talloze keren gereproduceerd en geciteerd.

Dürer wordt vooral herinnerd als schilder en tekenaar. In de (kunst)geschiedenis wordt hij echter meer gezien als een visionaire polymath. Hij schreef theoretische geschriften over kunst, literatuur en poëzie. Hij verdiepte zich ook in religie, filosofie, wiskunde en natuurwetenschappen.

In de kunst was hij nooit tevreden met de traditionele schilderkunst en grafische kunsten. Hij verfijnde zijn technieken voortdurend en ontwikkelde genres zoals portretten en landschapsschilderkunst. Dürers belangrijkste doel was om zijn onderwerpen zo realistisch mogelijk af te beelden. Met een ongekende precisie in detail en fijne lijnen zette hij nieuwe standaarden, zowel in de schilderkunst als in zijn prenten. De precisie van zijn levensechte studies van planten en dieren boeit kijkers vandaag de dag nog steeds.

Bovendien was hij zeer creatief in ondernemende zin. Hij begon met de productie van kopergravures en houtsneden in series. Bovendien wordt hij beschouwd als de eerste kunstenaar die zijn werken begon te signeren. Hiermee creëerde hij een vroege vorm van bewijs van authenticiteit. Door zijn artistieke en ondernemende creativiteit werd Albrecht Dürer een alom bekend en rijk man en een legende van de Renaissance.

Michelangelo Buonarroti: De "Goddelijke" Kunstenaar

Hij werkte voor het Vaticaan en de invloedrijke Medici-familie - en zijn tijdgenoten noemden hem simpelweg "Il Divino" = Het Goddelijke: Michelangelo Buonarroti (1475 - 1564) beïnvloedde de kunst van zijn tijd aanzienlijk en blijft tot op de dag van vandaag onze perceptie van de Renaissance bepalen. Hij creëerde enkele van de belangrijkste werken van dit tijdperk.

Zoals veel Renaissance kunstenaars kreeg Michelangelo de meeste van zijn opdrachten van de geestelijkheid. Toen hij nog in Frankrijk was, maakte hij een van zijn beroemdste monumentale beelden, de Pietà, voor kardinaal Jean Bilhères de Lagraulas. Op dat moment was hij nog maar midden twintig. Daarna volgden talloze openbare en privéopdrachten.

Tijdens zijn verblijf in Florence tussen 1501 en 1504 creëerde hij het levensgrote standbeeld van David. Het bijzondere aan dit werk was dat Michelangelo het 5,17 meter hoge en ongeveer zes ton zware beeld uit één blok marmer hakte.

Een ander hoogtepunt van zijn carrière was de decoratie van het plafond van de Sixtijnse Kapel in Rome, waar hij in 1508 aan begon en in 1512 voltooide. Het fresco, met een oppervlakte van ongeveer 1000 vierkante meter, beeldt het scheppingsverhaal uit met ongeveer 300 individuele figuren. Een van zijn beroemdste motieven, "De schepping van Adam", maakt ook deel uit van deze plafondschildering. Daarnaast creëerde hij voor de Sixtijnse Kapel "Het Laatste Oordeel" als plafondschildering met ongeveer 400 figuren.

Michelangelo werkte echter niet alleen als schilder en beeldhouwer, maar ook als een zeer gerespecteerd architect. In 1547 benoemde paus Paulus III hem tot hoofdarchitect van de Sint-Pietersbasiliek. De beroemde koepel van de Sint-Pietersbasiliek, die tot op de dag van vandaag het uiterlijk van het prestigieuze gebouw kenmerkt, kan worden teruggevoerd op zijn ontwerpen.

Michelangelo werd door zijn tijdgenoten en latere generaties bewonderd om zijn beelden en artistieke vormconcepten. Hij stond vooral bekend om zijn perfectie in de weergave van het menselijk lichaam. Hij probeerde zijn figuren zo anatomisch nauwkeurig mogelijk af te beelden. De meesterlijke uitvoering van zijn werken blijft het publiek tot op de dag van vandaag fascineren. Musea in Rome, Florence en Bologna, maar ook in Parijs, Londen, Brugge en Texas tonen nu werken van Michelangelo.