Vincent van Gogh
1853-1890 - Pionier van het expressionisme
"Deze man zal of gek worden of ons allemaal ver achter zich laten", voorspelde Camille Pissarro al over Vincent van Gogh, die in 1853 als zoon van een dominee werd geboren. En inderdaad, de Nederlander zou een pionier van het modernisme worden en met zijn gebogen lijnen en felle kleuren het expressionisme inluiden. Terwijl Van Gogh tijdens zijn leven nauwelijks aan het geld voor verf en doek voor zijn schilderijen kon komen en afhankelijk was van de steun van zijn broer Theo, brengen zijn werken tegenwoordig op spectaculaire veilingen meestal miljoenen in de dubbele cijfers op.
Van Gogh (1853-1890) kwam uit een protestants domineesgezin in het Brabantse Zundert. Hij kwam voor het eerst in aanraking met kunst via een oom die kunsthandelaar was. Aanvankelijk werkte Van Gogh in filialen van kunsthandel Goupil & Cie in Den Haag, Londen en Parijs, maar ook als leraar in Engeland en als Methodisten-predikant. Als predikant in de mijnstreek van Boringe begon hij voor het eerst te tekenen. Daarna bezocht hij enkele maanden de Brusselse Academie, maar hij vervolgde zijn opleiding vooral als autodidact.
Zijn eerste olieverfschilderijen tonen arme boeren en arbeiders. Deze afbeeldingen zijn zeer donker en geschilderd met eenvoudige, brede lijnen. Via Antwerpen, waar hij drie maanden verbleef en kennismaakte met de lichtheid en elegantie van de Japanse houtsnede, kwam hij in Parijs terecht. Hier ontdekte hij de zon en heldere kleuren. Hij bestudeerde de impressionisten, pointillisten en vroege symbolisten en schilderde stadsgezichten, landschappen en portretten.
Op zoek naar meer licht en vrijheid ging hij in 1888 naar Arles in Zuid-Frankrijk, waar zijn vriend Paul Gauguin hem volgde. Van Gogh was van plan daar een kunstenaarscommune te stichten en al zijn schildersvrienden uit te nodigen om bij hem te komen wonen en werken, maar het plan mislukte. Na een dramatische confrontatie met Gauguin, waarbij Van Gogh zijn eigen oor verwondde, moest hij verschillende lange periodes in het ziekenhuis doorbrengen met overprikkelde zenuwen. Deze crises zouden later verergeren en leidden later tot zijn zelfmoord.
De beroemdste schilderijen van Van Gogh ontstonden tijdens zijn verblijf in Arles. Alle helderheid van de zon zit erin; velden, bomen en wolken spreken in indrukwekkende taal over het geweld van de natuur. Voor ons kijkers is het moeilijk ons de kracht voor te stellen die nodig moet zijn geweest om zulke vreugdevolle meesterwerken te maken ondanks persoonlijke psychische nood. Het blijft Van Goghs geheim - en het blijft het geheim van zijn late werk tot op de dag van vandaag.
